Tom Frantzen, de koning van de zwanze...

Na Breughel, Brel, is het nu de beurt aan Hergé...

Het Hergé Museum stelt zijn werk tentoon tot 25 september 2019.

Hergés was

Na de wetenschappelijke humaniora twijfelde Tom Frantzen tussen de studies architectuur en beeldhouwkunst. Hij koos voor de afdeling ‘monumentale beeldhouwkunst’ in de ‘École nationale d’Architecture et des Arts Visuels’ in Ter Kameren. Zijn mentor was niemand minder dan Rik Poot. Hij leerde er de techniek van de verloren was, iets wat weinigen nog beheersen. Na een stage bij een Italiaanse gieter begon hij in Duisburg bij Tervuren met een eigen gieterij. De gieterij bleef in gebruik tot 1990. Mouleren, ciseleren en afwerken gebeurt nog steeds in eigen atelier.

Zijn stijl, gekenmerkt door fantasie en humor, omschrijft Tom Frantzen als ‘hedendaagse Vlaamse fantastiek’. Het is een vorm van satirisch surrealisme. Tom Frantzen integreert in zijn composities vaak utilitaire en mechanische objecten. Deze objecten zijn even belangrijk als de geboetseerde elementen. Verleden, heden en toekomst vormen een geheel, mensen worden dieren en omgekeerd. Tom bekomt een ruimtelijke dynamiek door minimalistische vormen in cortenstaal, beton of hout te combineren met organische vormen in brons.

Voor de publieke kunst neemt Tom Frantzen regelmatig deel aan wedstrijden. In zijn straatkunst maakt hij er een erezaak van om via goed geïntegreerde accenten, de bestaande omgeving te animeren. Interactiviteit is ook hier weer een belangrijk gegeven.

Vragen / antwoorden :

Tom Frantzen, na een beeld van Jacques Brel, heb je ook die andere grote Brusselaar, Hergé, mogen vereeuwigen in brons.

Brel en Hergé worden als geen ander geassocieerd met Brussel en bepalen dus mee de identiteit van de stad. Beiden hebben Brussel op een positieve manier op de wereldkaart gezet. Het zijn twee heren waarvoor ik de grootste bewondering en het grootste respect heb. Het hoeft dus geen betoog: voor mij als Brusselaar is het een hele eer om van beide heren een beeld te mogen maken.

Hergé was afkomstig uit Etterbeek, hoe Brussels was de man?

Hergé was op en top Brusselaar en Brussel vormde overduidelijk een grote inspiratiebron: de Vlooienmarkt, straten, pleinen en figuren, maar ook de Koninklijke musea voor Kunst en Geschiedenis in het Jubelpark en het AfricaMuseum in Tervuren, overal pikte hij elementen op die hij kon verwerken in zijn albums. In Kuifje in het land van de Sovjets bijvoorbeeld wordt Kuifje door een menigte verwelkomd in het station. Dat station in kwestie is klaar en duidelijk het oude Noordstation aan het Karel Rogierplein dat in 1952 werd afgebroken. In de reeks Kwik en Flupke laat hij zijn twee stereotype deugnieten, guitenstreken uithalen in de Marollen. Hoeveel meer Brusselaar kan je zijn?

De Zwanze

De typisch ’Brusselse zwanze’ is zowel in de boeken van Hergé als in jouw beelden duidelijk aanwezig. Hoe zou je die Brusselse humor omschrijven?

’Brusselse zwanze’ is het Brusselse Vlaams-Brabantse dialect, doorspekt met Franse leenwoorden. Het absurde en het surrealistische in dat taaltje zijn nooit veraf. Jammer genoeg is het een dialectvorm die in sneltempo aan het verdwijnen is. In mijn Brusselse straatbeelden maak ik die ’zwanze’ visueel, zodat ook niet-Brusselaars, mensen die onze taal niet begrijpen, kunnen genieten van de typische Brusselse humor.

Sinds ik het beeld Madame Chapeau gemaakt heb, op de hoek van de Zuidstraat en de Mussenstraat in Brussel, ben ik inderdaad onlosmakelijk verbonden met de ’Brusselse zwanze’. Amélie Vanbeneden, oftewel Madame Chapeau, is het populairste figuurtje uit het theaterstuk Bossemans & Coppenolle, uit 1938, van de hand van Joris Hanswijck en Paul van Stalle.

Ook mijn beeld Het Zinneke in de Kartuizerstraat in Brussel kan je in de categorie ’Brusselse bronzen zwanze’ onderbrengen.

Alle foto's ter illustratie van dit artikel zijn © Philippe Fontaine