KUIFJE IN CONGO – Die Kuifje toch!

Dossier ~ zaterdag 29 december 2018

Aflevering 4

Congo, terugkeer naar huis!

Het laatste blad van Kuifje in Congo is niet banaal : men vindt paginagroot een overzicht van een volledig dorp waar de bewoners, van klein tot groot, en al hun huisdieren inbegrepen, hun driefheid tonen hun droefheid tonen bij het vertrek van de kleine reporter en zijn trouwe viervoeter. Nostalgie, spijt en hoop op een terugkeer, zo klinken de commentaren van de betrokkenen bij deze gebeurtenis.
Merkwaardiger nog, men ziet boven in het beeld Kuifje en Bobbie als fetichen! Dus als heilige voorwerpen bij de etnische groep (de stam), de clan en de familie. Dat herinnert aan rituelen die aansluiten bij de cultus van de voorvaderen.

© Hergé/Moulinsart 2018

Voos sommigan kan zo een “totemisering” wat overdriven lijken. Maar die fistie is een werkelijkheid geworden, die men vaak aantreft in de shops en op de markten in Afrika. Hier is Kuifje niet in silicon gegoten om “Cesarallure” te krijgen zoals in Kuifje en de Alph-Art maar gebeeldhouwd, met duidelijk wat humor, in locale houtsoorten. Als men ze pas uitgepakt heeft, hebben die bewerkingen in 3 D van Kuifje en vrienden een zekere charme. Men kan met die spontane interpretaties zelfs van een vorm van culturele verwerking spreken.

Kuifje en Bobbie, genre afrikaanse sculptuur… dit laatste blad van Kuifje in Congo toont dat “heilig” object Afrika nooi verleten heft, in tegenstelling tot vele andere kunstwerken, die hoe kostbaar en vereerd ook, nu in buitenlandse verzamelingen zijn, private en publieke, terwijl zij integraal deel waren van het cultuurpatrimonium van Congo!!!...

Masque-heaume Luluwa. Kasaï Occidental, Zaïre. Musée royal de l'Afrique centrale. (Photo libérée de droits d'auteur sous Creative Commons CC0)

Een belangrijk debat dat in de media gevoerd wordt zowel in België als op internationaal vlak.

Hierbij enkele voorbeelden van grote titels:

Moet men de heilige voorwerpen van Congo teruggeven aan de Congolezen? (Le Soir 26/09/2018)

https://plus.lesoir.be/180529/article/2018-09-26/faut-il-restituer-les-objets-sacres-du-congo-aux-congolais

Moet men de kunstwerken uit de colonisatietijd teruggeven? (L’Echo 22/11/2018)

https://www.lecho.be/economie-politique/europe/general/faut-il-restituer-les-oeuvres-d-art-issues-de-la-colonisation/10071974.html

Teruggave van slecht verworven cultuurvoorwerpen: wie is eigenaar van de kunst? (Le Monde 04/01/2018)

https://www.lemonde.fr/afrique/article/2018/01/04/restitution-des-biens-culturels-mal-acquis-a-qui-appartient-l-art_5237626_3212.html

In Frankrijk heeft men opdracht gegeven een verslag op te maken over de meer dan 40.000 kunstwerken die in aanmerking komen voor tijdelijke of definitieve restitutie. Ook in België wordt nagedacht over deze kwestie op het ogenblik dat het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika heropend wordt.

Afrika geplunderd… beroofd van 85% tot 90% van zijn kunstpatrimonium. Komen vooral in het vizier de “slecht verworven objecten “ maar de procedures voor een teruggave kunnen nog veel meer objecten betreffen die al dan niet met goede bedoelingen meegebracht, geruild of gekocht werden door avonturiers, reizigers, archeologen… Dat alles is mogelijk voor voorwerpen bewaard in publieke, nationale of federale collecties. Minder eenvoudig is het gesteld met de gedwongen terugkeer van werken in particuliere collecties.

Masques en bois pour le tourisme. Afrique du Sud. (Photo libérée de droits d'auteur sous Creative Commons CC0)

Deze restitutie kan een belangrijk moment zijn in een verdere decolonisering van de geesten. Historisch besef is iets dat men elke dag kan bijleren, zeker op een moment waarop de evenwichten in de mondialisering fragiel zijn. Waarom als voorbeeld Afrika niet nemen, door daar aan de sociale verhoudingen te werken, eerder dan de nadruk te leggen op de economie ten allen prijze en zo de natuurlijke bronnen uit te putten!

Deze restitutie kan een duidelijk en onmiddellijk signal zijn van een radicale breuk. De toekomst zal tonen wat de grote tovenaars hebben voorzien.

“Men kan alleen het verleden voorstellen…” (Ernest Labrousse).

Choisissez un pseudo
Entrez votre email
Entrez un mot de passe
Choisissez un pseudo entre 5 et 12 caratères.
Valider mon inscription
Dans quelques secondes vous allez recevoir un email de confirmation.
 
Vous pouvez dès à présent vous connecter avec vos identifiants.

OK