Om alle functies van deze website goed te laten werken, maken we gebruik van cookies. Meer informatie.
Toestaan
In het hart van de bossen en oerwouden voelen de gibbons, de gorilla’s of de kapucijnapen zich veilig. Ze springen van boom tot boom en zwerven door de beboste gebieden. Voor de buitenwereld lijkt alles goed te gaan, maar de realiteit is heel anders: de bosgebieden verminderen zienderogen en onze neven, de primaten, hebben minder en minder ruimte om te leven.
Allerlei menselijke activiteiten vormen een bedreiging voor het evenwicht in de natuur en oefenen een druk uit op de habitats van de apen. U zou me kunnen zeggen, nog een grap, verspreid door milieu-propagandisten! Deze grap is echter wel degelijk een wetenschappelijke waarheid, de feiten spreken voor zich: volgens een studie uitgevoerd door 31 primatologen van over de hele wereld en gepubliceerd in Science Advances, zijn 60 % van de soorten primaten in de komende 25 tot 50 jaar met het uitsterven bedreigd en 75% van de populaties gaat nu al achteruit. “ Het is een combinatie van factoren die leiden tot deze ecologische tragedie. Alle factoren zijn aan elkaar gekoppeld als men over de primaten praat. Uiteraard gaat het hier om het verlies en de achteruitgang van de habitats die de belangrijkste factor is en vervolgens is er door de degradatie van de habitats een besmetting van de apen door de menselijke pathogenen ontstaan...” verklaart de primatologist Audrey Maille.
“Het is verre van anekdotisch als men zou zeggen dat het verdwijnen van de primaten van het aardoppervlak zeer ernstige gevolgen voor de mensheid zou hebben”, zegt de primatologist Shelly Mas. “De apen worden immers de hoveniers van het bos genoemd. Het is aan hen te danken dat de bossen regenereren en het tropisch regenwoud is trouwens de long van de aarde. Naast het overleven van de apen raken we dus aan het voortbestaan van de mens.
De mens wordt zijn eigen roofdier dat niet alleen vecht en zijn gelijken doodt, maar hij staat ook op het punt om zijn neven, de primaten, te vernietigen (met wie hij het merendeel van zijn DNA deelt).
Binnen enkele jaren zullen de ouders aan hun kroost niet meer kunnen vragen “om de aap niet uit te hangen”, dit zal geen zin meer hebben... gedaan met de gibbons, de gorilla’s of de kapucijnapen. De komende generaties zullen hen alleen nog in de boeken kunnen ontdekken.
Na de tijgers, de olifanten, de giraffen is het dus de beurt aan onze neven, de apen, om met het uitsterven bedreigd te worden.
Een nieuwe studie gepubliceerd in Nature Climate slaat de spijker op de kop. Volgens de onderzoekers worden er meer dan 700 zoogdieren en vogels met het uitsterven bedreigd. De reden: de klimaatverandering en te veel agressieve menselijke activiteit zoals de overmatige landbouw, de ontbossing en de wegenbouw. De oorzaken van het verdwijnen van onze neven, de primaten, kunnen op verschillende soorten dieren van toepassing zijn.
“Het is vijf voor twaalf voor veel van deze dieren, voor vele soorten, zoals de ringstaartmaki, de rode colobus aap in het Udzungwa park in Tanzania, de bruine stompneusapen, de witkoplangoer en de Grauer gorilla die nog maar enkele duizenden dieren tellen. In het geval van de Hainan gibbon in China blijven er nog minder dan dertig dieren over” zegt Paul Garber in Le Monde, een professor in de antropologie aan de universiteit van Illinois (VS), de co-auteur van deze studie.
Maar niet alles is op voorhand verloren. Er is nog hoop. Oplossingen zijn mogelijk. We moeten de ecologische voetafdruk van de lokale bevolking verminderen door het uitbreiden van beschermde gebieden, door herbebossing, door de ontwikkeling van het ecotoerisme... het zijn allemaal mogelijkheden om een kwetsbaar ecosysteem te behouden. “We moeten de lokale economie opbouwen, gebaseerd op het behoud van de bomen en de ontwikkeling van het ecotoerisme rond de primaten en daarvoor moeten we beleidsmakers en jongeren vormen” zegt professor Paul Garber.
Een van de meest bijzondere en controversiële scènes die ooit door Hergé bedacht is, is deze waarin Kuifje een chimpansee neerschiet, hij stroopt de pels van het ongelukkige beest af, trekt de pels aan en is zo goed vermomd. Hij klimt in een boom om de arme Bobbie te kunnen bevrijden. De foxterriër is net ontvoerd door een andere aap van dezelfde familie en hij heeft blijkbaar nog nooit een hond in heel zijn leven gezien. De list van Kuifje werkt. Kuifje kan de aap in zijn boom benaderen zonder dat hij enig vermoeden wekt. De verslaggever opent ook een dialoog met de chimpansee! Deze belangrijke discussie verloopt in een grammaticaal onberispelijk Frans en ze werpt de gewenste vruchten af. Het gesprek leidt tot de uitwisseling van de arme Bobbie tegen de mooie koloniale helm van Kuifje die nog altijd even elegant is ook al is hij in een pels van een aap verkleed. Als de mens zo zijn stamboom overloopt, is de mens in de persoon van Kuifje letterlijk en figuurlijk tot het dier toegetreden, zjn neef, zijn bloedverwant. Het is juist dit weerzien dat de uitwisseling van standpunten tussen de jonge reporter en de chimpansee mogelijk maakt. Het dier en de mens begrijpen elkaar om tot een bevredigend akkoord voor beide partijen te komen, zelfs al eindigt de ontmoeting in een bokspartij...
Hoewel deze scène terecht wreed kan beschouwd worden (zelfs al onthult Hergé geen bloederige scène en spaart hij zo de jonge lezer van elke gruweldaad), getuigt ze ook van een bijna filmische metafoor van de auteur: de held met de pels van de aap beschouwt zijn ontstaan als erg belangrijk! In een tijd waarin de religie en het creationisme een echte comeback maken, is het goed om aan een andere mening herinnerd te worden.
De plaats van de mens in de groep van de primaten.
