Hergé, een collaborateur ?

Dossier ~ vrijdag 8 oktober 2010
De geheimzinnige ster (1942) - p48

Een Vlaams-nationalistische politicus heeft in een Belgische krant gesteld dat Hergé een antisemiet was die tijdens de Tweede Wereldoorlog met de bezetter heulde. Dergelijke roddels doen al decennialang de ronde. Ziehier, ter weerlegging, een geschiedkundig overzicht dat enkel op feiten en niet op kwaadwillige polemieken gebaseerd is.

November 1932 :

Hergé dient bij de Brusselse rechtbank klacht in tegen Léon Degrelle, de leider van de Rex-partij, die zijn bewondering voor Duitsland niet onder stoelen of banken steekt en die vanaf mei 1940 in de collaboratie verzeild zal raken. Reden van de klacht ? Degrelle heeft gebruik willen maken van tekeningen van Hergé voor affiches met een politiek karakter – en dat zonder de tekenaar daarvan op de hoogte te brengen hoewel hij goed wist dat die zich tegen een degelijk gebruik zou verzetten. In november 1932 wordt dus al de definitieve breuk bezegeld tussen Hergé en Degrelle, die de tekenaar eerder op de redactie van Le Vingtième Siècle had ontmoet.

5 maart 1933 :

Hitler krijgt in Berlijn alle macht in handen.

3 augustus 1933 :

Hergé publiceert een gag van Quick en Flupke, getiteld De la musique avant toute chose (Muziek voor alles), waarin hij de draak steekt met de zure oprispingen van Hitler en Mussolini op de radio.

Gag Quick en Flupke - De la musique avant toute chose
Gag Quick en Flupke - De la musique avant toute chose
De scepter van Ottokar p58

4 augustus 1938 :

In Le Petit Vingtième gaat de publicatie van Les Aventures de Tintin en Syldavie (die later zullen uitgroeien tot het album De scepter van Ottokar) van start. Daarin wordt niet enkel verwezen naar de gebiedsinname van Hitler (Oostenrijk in maart 1938, Tsjechoslovakije in december van datzelfde jaar) maar wordt tevens een zekere Müsstler ten tonele gevoerd, de belangrijkste Syldavische samenzweerder die aan het hoofd staat van de IJzeren Garde. De zinspeling kan niet duidelijker zijn : Müsstler is immers een samenraapsel van Mussolini en Hitler – en precies dit personage krijgt de rol van « slechterik » toebedeeld !

M Bellum
Petit Vingtième du 17 août 1939
Kuifje en het zwarte goud p27

1er september 1939 :

Duitsland valt Polen binnen. De bondgenoten van dat laatste land, Frankrijk en Engeland, verklaren Duitsland de oorlog. Het is meteen het begin van wat wel eens de « drôle de guerre » wordt genoemd: een periode waarin de onderscheiden legers elkaar nauwgezet in het oog houden maar (nog) niet echt strijd leveren. Sinds maart 1936 houdt België zich aan een strikte neutraliteitspolitiek.

25 september 1939 :

In Le Petit Vingtième gaat de publicatie van Tintin au pays de l’or noir (Kuifje en het zwarte goud) van start.

December 1939 :

Ondanks het verzoek van overheidswege dat journalisten geen partij zouden kiezen voor deze of gene oorlogvoerende partij geeft Hergé toch duidelijk zijn visie op de gebeurtenissen in het Belgische tijdschrift L’Ouest. Speciaal voor die gelegenheid creëert hij een burlesk personage, Monsieur Bellum, die – ondanks zijn naam - alles behalve een oorlogsstoker blijkt te zijn ! In het Hergé Museum kunnen de bezoekers de originele platen van deze gags bewonderen, waarop te zien is dat mijnheer Bellum de Duitsers voor « sales boches » uitmaakt en op een muur de slogan « Hitler is een gek » kalkt.

10 mei 1940 :

De Duitsers vallen ons land binnen en schenden dus de Belgische neutraliteit. Le Vingtième Siècle verschijnt niet langer. De lezers blijven dus (voorlopig) in het ongewisse over het vervolg en het einde van de lopende reeks Tintin au pays de l’or noir. Pas vanaf 16 september 1948 wordt de nieuwe versie van dit avontuur in het weekblad Kuifje hernomen.

17 oktober 1940 :

De krant Le Soir, die door de bezetter wordt gecontroleerd, pakt uit met het eerste nummer van Soir-Jeunesse, waarin de Nouvelles aventures de Tintin (De krab met de gulden scharen) van start gaan.

21 oktober 1941 :

In Le Soir gaat de publicatie van L’Etoile mystérieuse (De geheimzinnige ster) in dagelijkse strips van start. In het begin van dit verhaal prijkt wel een grap van twijfelachtig allooi over twee Joodse handelaars.

L'étoile jaune
Couverture de l'Étoile mystérieuse

27 mei 1942 :

De Duitsers vaardigen in België verordeningen uit waardoor Joden verplicht worden een gele ster te dragen. Die maatregel volgt op andere discriminerende voorschriften, zoals het beroepsverbod en de de segratie in parken, het openbvaar vervoer, scholen….

December 1942 :

Het album L’Etoile mystérieuse (De geheimzinnige ster) komt direct in kleur op de markt. De eerdere titels waren nog zwart-wit uitgegeven. De karikaturen, waarin Joden ten tonele waren gevoerd, zijn geschrapt.

Conclusies 

1. Was Hergé een antisemiet, zoals sommigen beweren ?

Indien Hergé waarlijk een antisemiet ware geweest, zou hij dan een aantal (bedenkelijke) grappen, die in de toenmalige Belgische samenleving schering en inslag waren, hebben geschrapt ? Het volstaat om de vlammende betogen van bepaalde politici, die men niet bepaald van sympathie voor het nazisme kan verdenken, te herlezen, om te beseffen dat er vlak voor de Tweede Wereldoorlog in België daadwerkelijk een xenofobe en antisemitische sfeer hing. Die vaststelling wordt gestaafd door de onderzoek van historici, verbonden aan het Centre d’Etudes et de Documentation Guerres et Sociétés contemporaines.

2. Hergé, collaborateur ?

Indien Hergé waarlijk voor de bezetter had willen werken, zoals dat nog altijd door weinig ernstige of kwaadwillige personen wordt beweerd, zou hij de betwiste vakjes toch zeker hebben bijgehouden, al was het maar om daar mee uit te kunnen pakken bij een politiek-militair regime dat van het antisemitisme één van de hoekstenen van zijn beleid had gemaakt. Bovendien stelde Hergé, tussen 1941 en 1942, ook de plotse verdwijning vast van een aantal « Israëlitische » vrienden en kennissen. Zij waren vaak bij « eenvoudige controles » opgepakt en keerden nimmer weer. Het is tenslotte van het grootste belang om aan woorden hun juiste betekenis toe te kennen. Een « collaborateur » staat voor :

Iemand die voor of met de vijand heeft gewerkt : Hergé heeft dat nimmer gedaan.

Iemand die tot de troepen van de bezetter is toegetreden : Hergé heeft dat nimmer gedaan.

Iemand die de wapens tegen zijn land heeft opgenomen : Hergé heeft dat nimmer gedaan.

Iemand die landgenoten heeft verraden : Hergé heeft dat nimmer gedaan.

Iemand die de bezetter heeft geholpen, b.v. door die bij te staan bij razzia’s of de publicatie van propaganda : Hergé heeft dat nimmer gedaan.

Iemand die zijn steentje heeft bijgedragen tot het demoraliseren van de bevolking en dat ten voordele van de vijand : Hergé heeft dat nimmer gedaan.

Dit zijn allemaal feiten die men zeker niet uit het oog mag verliezen ! Vraag is enkel of die volstaan om geruchten en leugens te weerleggen.

Choisissez un pseudo
Entrez votre email
Entrez un mot de passe
Choisissez un pseudo entre 5 et 12 caratères.
Valider mon inscription
Dans quelques secondes vous allez recevoir un email de confirmation.
 
Vous pouvez dès à présent vous connecter avec vos identifiants.

OK